اثرات درمانی بادرنجبویه را بشناسیم

بادرنجبویه دارای طبیعت گرم و خشک است. این گیاه داروی مورد علاقه پزشک بزرگ ایرانی، ابوعلی‌سینا بود که جهت تقویت قلب و انبساط روح تجویز می کرده است. اسانس این گیاه در آرام کردن درد معده با منشاء عصبی ، احساس چنگ‌زدگی در معده ، تپش قلب ، سردردهای یک طرفه ، سرگیجه ، عصبانیت ، بی‌خوابی ، استفراغ های دوران بارداری ، درد عصبی دندان و رفع تندخویی در دختران جوان و زنان موثر است. برگ این گیاه، بهترین دارو برای کسی است که هنگام نگرانی و اضطراب دچار ناراحتی معده می شود. دم کرده آن نیز جهت بهبود تهوع ، مراحل اول سرماخوردگی ، خستگی عصبی و افسردگی مفید است . بادرنجبویه آرام بخش اعصاب و  مفرح و نشاط آور است ، خوشبوکننده دهان و بالا برنده فشار خون می باشد .

بادرنجبویه را در طبیعت بشناسیم

گیاهی است پایا به ارتفاع تا 70 سانتی متر، دارای ساقه چهار گوش و کمی کرکدار است ، برگ‌های زرد مایل به سبز آن به شکل بیضی و یا قلب هستند و لبه‌ آنها دندانه دندانه است. وقتی برگها له ‌شوند، بوی لیمو شیرین از آنها متصاعد می شود . از اواخر تابستان تا اواسط پاییز، سنبله گل های کوچک بادرنجبویه به رنگ زرد که بعدا به صورتی کم رنگ یا سفید تبدیل می‌شوند، ظاهر می‌گردد. ملیسا (Melissa) نام علمی بادرنجبویه است که از واژه‌ای یونانی، به معنای زنبور گرفته شده است، این گیاه محبوب زنبور عسل است. وقتی زنبور مسافت زیادی از کندو دور می‌شود، با عطر این گیاه راه بازگشت خود را پیدا می‌کند . قسمت مورد استفاده بادرنجبویه ، بیشتر ، برگهای بدون دمبرگ آن است همچنین سر شاخه های گلدار آن نیز مصرف می گردند .

چگونه از بادرنجبویه استفاده کنیم ؟

بادرنجبویه  به اشکال مختلفی از قبیل اسانس، عصاره روغنی، روغن، پماد، کمپرس و دم‌کرده استفاده می‌شود.

برای تهیه ی دم کرده بادرنجبویه حدود 5 گرم از برگ گیاه را در قوری چینی ریخته ، با یک لیوان آب جوش به مدّت 15 دقیقه روی بخار دم کنید. سپس تا گرم است آن را صاف کرده با کمی عسل یا نبات سفید یا نبات زعفرانی واقعی، یک ساعت پیش از غذا یا دو ساعت پس از غذا بنوشید.

از آنجا که روغن این گیاه عامل اصلی درمانی گیاه است، توصیه شده است که از مصرف خشک شده‌ گیاه خودداری و تازه آن استفاده شود.

روش کشت و برداشت بادرنجبویه را بشناسیم

تکثیر بادرنجبویه به وسیله دانه ، قلمه زدن و یا قطعات ریشه داری که از گیاه مسن جدا شده باشند ، انجام می گیرد . زمین مورد نظر باید حاصلخیز ، با خاک نسبتا مرطوب ، قابل نفوذ و در محلی آفتابگیر قرار داشته باشد . سرمای زیاد و رطوبت مداوم ، برای رشد گیاه مناسب نیست ، جنس زمین زراعتی در پرورش گیاه مداخله کلی ندارد ولی در هر حال زمینهای آبرفتی و قابل نفوذ بیشتر مورد توجه گیاه است این گیاه به کمبود آهن حساس می‌باشد و در خاک‌هایی که از لحاظ آهن فقیر هستند اضافه نمودن کودهای آهن دار ضروری است. تکثیر آن از طریق دانه به این صورت می باشد که ابتدا ، بذر را در اواخر بهمن تا اوایل فروردین در گلخانه یا مخزن گرم یا قطعه زمین مساعدی می کارند . پس از اینکه دانه ها جوانه زدند آنها را در زمین اصلی که قبلا آماده نموده اند ، با رعایت فواصل مشخص نشاء می کنند .

برداشت این گیاه معمولا در اواخر اردیبهشت، قبل از ظهور گل ها انجام می شود. برگ ها و سرشاخه ها پس از برداشت، در جریان هوا  قرار می گیرند تا به سرعت خشک شوند و پس از آن در محل تاریک و خشک نگهداری می گردند.

رویشگاه بادرنجبویه را بشناسیم

بادرنجبویه  بومی مناطق مدیترانه ای است و در اروپا و آسیا نیز انتشار دارد. در ایران در مناطق اطراف تهران، در شمال ایران در رشت و اطراف آن ، رودبار و در آذربایجان ، مناطق شرقی و استان های غربی می روید. این گیاه به طور خودرو در نواحی مختلف مثل : کوهستانها ، کنارجاده ها ، سایه درختها ، پای دیوارها ، حاشیه باغها ، تاکستانها ، بیشه ها و بالاخره تا ارتفاع 1800 متری می روید .

عوارض جانبی بادرنجبویه را بشناسیم

در مقادیر دارویی توصیه شده ، عارضه مهمی برای مصرف بادرنجبویه  ثبت نشده است. اما هر چند که این گیاه هم همانند بسیاری از گیاهان دارویی دارای خواص مفید است ، ولی از مصرف بیش از اندازه آن باید خودداری کنید و در صورت داشتن یک بیماری خاص و مصرف یک داروی خاص از مصرف خودسرانه آن پرهیز نمود .

از عوارض جانبی مصرف بیش از اندازه ی آن می توان به تهوع و گیجی ، تحریکات پوستی ، در مواردی ناراحتی گوارشی ، خستگی عمومی، احساس سنگینی در سر، بی حسی و سپس خواب عمیق و کاهش فشار خون (در مصرف بیش از حد) اشاره نمود . همچنین  بهتر است اشخاص گرم مزاج این گیاه را مصرف نکنند و اگر هم مصرف کردند، برای رفع عوارض آن می توانند از گل بنفشه و سکنجبین استفاده نمایند .

افرادی که از اختلالات تیروئیدی رنج می‌برند و آقایانی که دچار ورم در پروستات هستند و افرادی که دچار گلوکم یا همان آب سیاه هستند نباید از این گیاه استفاده کنند چون امکان دارد فشار چشمشان بالا رفته و مشکلشان بدتر شود.

روغن گیاهی بادرنجبویه برای خانم‌های باردار و شیرده و همچنین کودکان نیز منع مصرف دارد و در استفاده از آن برای این افراد باید جانب احتیاط را رعایت نمود .