علت و انواع گلودرد ناشی از سرماخوردگی و روش های مواجه با آن
آنچه ما از آن بعنوان انواع گلودرد یاد می‌کنیم با سه نوع متدوال شناخته می‌شود؛ گلودردی که علامت سرماخوردگی است، گلودرد استرپتوکوکی و گلودرد ناشی از ورم لوزه. شناخت این سه نوع گلودرد و یافتن علت بروز آن می‌تواند روند بهبودی فرد را سرعت ببخشد.
گلودرد معمولا یکی از علائم متداول سرماخوردگی است و گلودرد ناشی از سرماخوردگی معمولا بعد از دو تا سه روز ممکن است بهبود یابد. البته غالبا علائم دیگر آن مثل آبریزش و احتقان بینی (گرفتگی) به‌دنبال این نوع گلودرد خود را نشان می‌دهند.
اما نوع دیگر گلودرد، موسوم به گلودرد استرپتوکوکی، ناشی از باکتری‌ای به‌نام استرپتوکوک است که منجربه گلودرد و ورم لوزه می‌شود. این نوع گلودرد معمولا ادامه‌دار و شدید است.
نوع دیگر گلودرد در واقع ناشی از ورم لوزه‌هاست و التهابی دردناک است که با عفونت لوزه‌ها خود را نشان می‌دهد این نوع گلودرد معمولا به صورت بافتی توده‌ای در قسمت پشت گلو، نمودار می‌شود.
گلودرد ناشی از سرماخوردگی
در سرماخوردگی، گلودرد یا منشأ ویروسی دارد یا باکتریایی. اما شایع‌ترین علت گلودرد ویروس‌ها هستند. گلودرد ویروسی معمولا از آنجایی قابل تشخیص است که با دیگر علائم سرماخوردگی مثل آبریزش بینی و چشم، سرفه، قرمز و ملتهب شدن چشم‌ها و عطسه همراه است. علل دیگر گلودرد ممکن است در اثر سیگار کشیدن، وجود آلودگی یا مواد محرک پخش شده در هوا، مشکلات آلرژیک یا خشکی هوا اتفاق بیفتد.
دیگر علائم سرماخوردگی که همراه گلودرد بروز می‌کند:
- آبریزش بینی؛
- عطسه؛
- سرفه؛
- سردرد خفیف؛
- بدن درد خفیف؛
- تب.
درمان گلودرد ناشی از سرماخوردگی
اگرچه هیچ درمانی برای گلودردِ ناشی از سرماخوردگی وجود ندارد اما راه‌هایی وجود دارد که تحمل درد آن را برای شما ساده‌تر می‌کند. نوشیدن مایعات گرم، غرغره‌ی گلو با آب‌نمک ولرم، مکیدن آبنبات سرد و مصرف داروهای کاهش دهنده‌ی درد، تب و التهاب گلو می‌تواند از این جمله باشد. دوستان عزیزم توجه داشته باشید هنگامی‌که سرماخورده هستید، استراحت کافی، رژیم غذایی سالم و نوشیدن فراوان مایعات می‌تواند کلیه‌ی علائم سرماخوردگی از جمله گلودرد را کاهش دهد.
آیا گلودرد ناشی از سرماخوردگی با دارو قابل درمان است؟
بیشتر دارهای ضدسرماخوردگی، علائم سرماخوردگی و گلودرد را کاهش می‌دهد. اما تقریبا تمامی این داروها، کمترین فایده را دارند. برخی از داروهای سرماخوردگی عبارتند از:
داروهای مسکن؛ مثل استامینوفن، ایبوبروفن، ناپروکسن برای از بین بردن درد و تیرکشیدن ناشی از گلودرد و سرماخوردگی.(توجه داشته باشید، نباید به کودکان آسپرین داده شود زیرا این دارو با اختلالی به نام سندرم ری مرتبط است که می‌تواند آسیب‌های مغزی شدید و مرگ را در پی داشته باشد.)؛
اسپری‌های گلودرد و قرص‌های مکیدنی که موقتا موجبِ تسکین درد گلو و بی‌حس شدن آن می‌شوند. (بهتر است قرص‌های مکیدنی به کودکان داده نشود)؛
اسپری بینی که گلو دردِ ناشی از ترشحات پشت حلق -همان ترشحاتی که در حفره‌ی گلو جمع می‌شوند- را برطرف می‌کند. (از این اسپری‌ها بیش از سه روز استفاده نکنید و به این نکته توجه داشته باشید که با توقف این نوع اسپری‌ها ممکن است این ترشحات متراکم‌تر شوند)
دوستان عزیزم نکته‌ی مهم این است که آنتی‌بیوتیک‌ها نباید برای درمان سرماخوردگی و گلودرد‌های ویروسی استفاده شوند چون این داروها فقط روی باکتری‌ها تأثیر می‌گذارند و اثری روی سرماخوردگی‌های ویروسی ندارند.
گلودرد استرپتوکوکی
گلودرد استرپتوکوکی نتیجه‌ی عفونت در اثر باکتری‌ای به نام استرپتوکوک است. معمولا این نوع گلودرد از طریق بذاق دهان یا ترشحات بینیِ فرد مبتلا به سایرین منتقل می‌شود. گرچه این نوع گلودرد در کودکان بین ۵ تا ۱۵ سال شایع‌تر است اما در بزرگ‌سالان نیز مشاهده می‌شود. معمولا مبنای تشخیص این نوع گلودرد تست استرپتوکوکی یا استفاده از سواپ گلو و آزمایش آن برای تشخیص نوع باکتری است. در بسیاری از موارد این نوع گلودرد از روی علائم بالینی فرد مبتلا مانند لکههای سفید روی لوزه‌ها، تب و تورم غدد لنفاوی گردن هم قابل تشخیص است.
متأسفانه در صورتی که گلودرد استرپتوکوکی کاملا درمان نشود ممکن است فرد را دچار بیماری‌های جدی‌تری مثل تب رماتیسمی کند که در این بیماری دریچه‌های قلب آسیب می‌بینند. به همین دلیل درمان کامل این نوع بیماری اهمیت ویژه‌ای دارد. دوستان عزیزم هرچند گلودرد استرپتوکوکی بیماری جدی‌ای است اما نگران نباشید چون با درمان مناسب معمولا ظرف ۱۰ روز کاملا مداوا می‌شوید.
علائم گلودرد استرپتوکوکی
علائم گلودرد استرپتوکوکی معمولا شدیدتر از گلودرد ناشی از سرماخوردگی است و مهم‌ترین علائم آن شامل:
- گلودرد ناگهانی؛
- از دست دادن اشتها؛
- بلع دردناک (حتی احساس درد در گلو هنگام قورت دادن آب دهان)؛
- لوزه‌ها‌ی متورم و قرمز همراه با لکههای سفید؛
- و تب است
از آنجایی‌که علائم گلودرد ناشی از سرماخوردگی و گلودرد استرپتوکوکی بسیار شبیه به هم هستند، بهتر است در صورتی که خدایی نکرده دچار گلودرد شدید اگر به گلودرد استرپتوکوکی مشکوک بودید حتما به پزشک مراجعه کنید تا نوع گلودرد شما را تشخیص بدهد و آن را به‌طور کامل درمان کند.
هنگامی که به پزشک مراجعه می‌کنید او می‌تواند با استفاده از تست تشخیص سریع استرپتوکوک به نوع گلودرد شما پی‌ببرد. این تست بدون درد است. توسط یک سواب که نوک آن پنبه قرار دارد لوزه‌ی شما پاک شده و جواب آن فورا ظاهر می‌شود. اگر تست مثبت باشد، عامل گلودرد باکتری استرپتوکوک است و در صورتی‌که منفی باشد، به احتمال زیاد گلوی شما عفونتی ندارد. بعد از انجام تست اگر پزشک احساس کند که عامل گلودرد استرپتوکوکی خیلی قوی است، تست شما را برای بررسی بیشتر جهت کشت نوع باکتری به آزمایشگاه می‌فرستد که معمولا مشخص شدن نتیجه‌ی این کشت باکتری کمی زمان می‌برد.
درمان گلودرد استرپتوکوکی
گلودرد استرپتوکوکی معمولا با مصرف آنتی‌بیوتیک که باکتری عامل این بیماری را از بین می‌برد، درمان می‌شود. آنتی‌بیوتیک‌ها معمولا به‌صورت قرص یا کپسول وجود دارند و پنی‌سیلین و آموکسی سیلین رایج‌ترین آنهاست؛ که معمولا برای درمان گلو درد‌های میکروبی به نسبت نوع باکتری ایجاد کننده‌ی بیماری تجویز می‌شوند. برای مصرف این آنتی‌بیوتیک‌ها باید طبق دستور پزشک و دستورالعمل مصرف این نوع دارو عمل کنید. از طرفی باید آنتی‌بیوتیک‌ها به‌طور کامل طبق دُزی که تجویز شده‌اند تا پایان مصرف شوند حتی اگر فرد بیمار بهبود یافته باشد. معمولا علائم بهبودی گلو درد استرپتوکوکی بعد از یک تا دو روز پس از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها بروز می‌کند اما لازم است فرد بیمار، تا ۲۴ساعت پس از مصرف داروها حتما استراحت کند و از منزل خارج نشود.
چنانچه گلو درد شما بعد از مصرف آنتی‌بیوتیک بهبود نیافت حتما دوباره به پزشک مراجعه کنید و به‌خاطر داشته باشید که نباید مصرف دارو را بدون اطلاع پزشک متوقف کنید و در صورت مشاهده‌ی علائمی که در ادامه خواهیم گقت حتما پزشک خود را در جریان قرار دهید:
- بروز تب یک یا دو روز پس از اینکه فرد حس کرد بهبود یافته است؛
- تهوع یا استفراغ؛
- گوش درد؛
- سردرد؛
- گرفتگی یا سفتی گردن؛
- جوش‌های پوستی؛
- سرفه؛
- تورم غدد لنفاوی؛
- درد مفاصل؛
- تنگی نفس؛
- ادرار تیره؛
- بثورات جلدی؛
- درد قفسه سینه (ممکن است سه تا چهار هفته بعد رخ دهد).
گلودرد ناشی از التهاب لوزه‌ها
گاهی اوقات گلو درد خودش را با ورم لوزه‌ها نشان می‌دهد، این التهاب لوزه می‌تواند توسط ویروس یا باکتری ایجاد شود و از آنجایی‌که کار لوزه‌ها کمک به مبارزه با عفونت است خود لوزه‌ها هم ممکن است درگیر این عفونت ها شوند که در نتیجه‌ی این درگیری لوزه‌ها ملتهب می‌شوند و فرد بیمار گلو درد دردناکی را تجربه خواهد کرد.
تفاوت علائم گلو درد ناشی از تورم لوزه‌ها و گلودرد ناشی از سرماخوردگی
در سرماخوردگی، فرد بیمار علاوه‌بر گلو درد دچار علائمی مثل آبریزش یا گرفتگی بینی هم می‌شود اما در ورم لوزه‌ها معمولا علائمی مثل التهاب لوزه همراه با لکههای سفید یا زرد روی لوزه‌ها بروز می‌کند. از دیگر نشانه‌های الهتاب لوزه می‌توان به:
- بوی بد دهان؛
- تب؛
- تغییر صدا به‌خاطر تورم لوزه؛
- بلع دردناک؛
- تورم غدد لنفاوی گردن
اشاره کرد.
درمان گلو درد ناشی از ورم لوزه‌ها
در صورتی که التهاب لوزه‌ها منشأ باکتریایی داشته باشد و فرد دچار عفونت گلو باشد، برای فرد مبتلا آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. اگر عفونت یا التهاب لوزه ویروسی باشد، تجویز آنتی‌بیوتیک به رفع مشکل کمک نخواهد کرد و این بیماری باید دوره‌ی خود را طی کند تا بهبودی حاصل شود. اما چه ورم لوزه در اثر حمله‌ی یک باکتری اتفاق بیفتد چه منشأ ویروسی داشته باشد، اقدامات درمانی‌ای مثل:
- استراحت کردن؛
- نوشیدن مایعات فراوان؛
- خوردن خوراکی‌هایی که گلو را تحریک نمی‌کنند؛ مانند سوپ، ژله و بستنی که به راحتی بلعیده می‌شوند.
- اجتناب از خوردن غذاهای تند؛
- بخور؛
- مصرف داروهای مسکن مثل استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن (کودکان نباید آسپرین مصرف کنند)
دوستان عزیزم در صورتی‌که عفونت یا التهاب لوزه‌ها بارها و بارها رخ بدهد یا تورم لوزه‌ها در خواب یا تنفس فرد اختلال ایجاد کند باید حتما به پزشک مراجعه شود چون ممکن است فرد مبتلا نیاز به جراحی لوزه و برداشتن آن داشته باشد.
