گل پنیرک و خواص دارویی آن
پَنیرَک از گیاهان خزنده و پایا با بلندای ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر و ساقههای ستبر، شاخهشاخه و کرکدار و منشعب و رنگ گلها آبی و صورتی و میوه مسطح است. این سرده در ایران ۱۰ گونه گیاه علفی یکساله یا چندساله دارد. این گیاه دارویی در درمان سرماخوردگی مؤثر است و در اغلب نقاط ایران به ویژه در دشتهای شهرستان اقلید میروید.
قسمت مورد استفادهٔ پنیرک برگ و گل میباشند. البته در اکثر نواحی، گل پنیرک مورد استفاده قرار میگردد. این گیاه در ایران رویش ندارد و گونهٔ نزدیک به آن به نام M.neglecta مورد استفاده قرار میگیرد. گونهٔ موجود در ایران، به بلندی گونهٔ اول نیست و به حالت تقریباً خوابیده است و حداکثر تا ۴۰ سانتیمتر مرتفع میشود. برگها دارای حالت دایرهای و دندانه دار و گلها، بنفش رنگ و کوچک هستند.
قسمت مورد استفادهٔ پنیرک در ایران، گلهای بنفش رنگ خشک شدهٔ آن میباشد. محل رویش این گیاه دارویی در ایران نواحی البرز، اطراف تهران، شمال ایران، آذربایجان، آستارا، اصفهان، نواحی مرکزی ایران، خراسان، دامغان، سمنان، جنوب ایران، کرمان، بلوچستان و سایر نقاط میباشند.
خواص دارویی گل پنیرک
– گل پنیرک برای تسکین درد و رفع التهاب و عفونت های شدید بدن جزو شاخص ترین فواید این گیاه معروف به پنیرک توله یا سبزه توله است.
– دمنوش گل پنیرک برای عفونتهای مثانه، اسهال خونی موثر است.
– از نظر طب سنتی گل پنیرک را معتدل میدانند، اخلاط غلیظ را رقیق و اخلاط خیلی رقیق را معتدل میکند. ساییدگی برگ آن برای شکستگی اعضاء مفید است، ترکیب آن با روغن زیتون برای سوختگی و عقرب گزیدگی مفید است، دم کردهٔ ساقه و برگ آن با شکر، گرفتگی صدا را برطرف میسازد.
– ضماد ساییده برگ پنیرک جهت شکستگی اعضا و تحلیل ورم های گرم و گزیدن زنبور و مگس مورد استفاده قرار میگیرد .
– برای سوختگی ناشی از آفتاب و آفتاب زدگی، جوشانده ۵۰۰ گرم گل یا ریشه گیاه را در یک لیتر آب تهیه و پس از صاف کردن به ملایمت در محل سوختگی مالیده میشود.
– گل پنیرک در درمان بیماریهای کلیه و مثانه بسیار موثر است.
– دمنوش ساقه و برگ آن ، گرفتگی صدا را برطرف میکند .
– از جوشاندن گل و برگ گل پنیرک در نیم لیتر آب، محلولی به دست میآید که اثر نرمکننده در پوست بدن دارد و به صورت لوسیون مالیدن بر روی پوست، آرامش و نرمی خاصی به افرادی که دارای پوست حساس و لطیف هستند میبخشد.
– دم کرده گل ها یکی از داروهای خوب ضد سرفه است. هم چنین به عنوان برطرف کننده تورم دهان و گلو مصرف می شود.
– همچنین تأثیر گل پنیرک در درمان سرماخوردگی تأیید شده است.
نحوه تهیه دمنوش گل پنیرک
برای تهیهی دمنوش گل پنیرک ، میتوان ۱۰تا۲۰ گرم گل پنیرک را در یکلیتر آبجوش بهمدت ۱۰دقیقه دمکرد و برای تسکین سرفه، در موارد سرماخوردگی، روزی ۳تا۴ فنجان نوشید. البته میتوان با دمکردن ۳۰ گرم از برگ پنیرک در یک لیتر آبجوش نیز همین استفاده را کرد. بهنظرمیرسد دمکردهی مخلوطی از برگ و گل پنیرک اثر بیشتری در التیام التهابها داشته باشد.