نقش تغذیه در پیشگیری از عوارض مخرب پیری چیست؟

ضعف سیستم ایمنی، یکی از بارزترین عواقب پیری است که زمینه‌‌‏ساز مرگ‌‌‏ومیرهای ناشی ازآنفولانزا در افراد مسن، و کاهش تاثیر واکسیناسیون در آنهاست.

حدود ۲۰ سال پیش، مقاله‌‌‏ای منتشر شد که نشان می‌داد سلول‌‌‏های ایمنی بدن افراد ۸۰ ساله، مشخصا پیام‌‌‏های بیشتری مبنی‌‌‏بر بروز التهاب ارسال می‌‌‏کنند. درنتیجه، بدن هم‌‌‏زمان با دو مشکل عمده روبروست : از یک طرف، عملکرد آن بخش از سیستم ایمنی که مسئول مقابله با برخی عفونت‌هاست، اُفت می‌‌‏کند و از طرفی دیگر، فعالیت تهاجمی و غیراختصاصیِ آن تشدید شده و می‌تواند باعث بروز التهاب شود.

این حالت در لغت، به « التهاب پیری یا التهاب ناشی از افزایش سن » معروف است. التهابی خفیف و مزمن، که امروزه می‌‌‏دانیم احتمالا عاملی برای اُفت قوای بدن و شروع بیماری‌ درسالمندان است.

بنابراین چه کاری درمورد آن می‌توان انجام داد؟ ظاهرا التهابِ پیری، پیامد عمده افزایش سن است. آیا می‌توان از آن جلوگیری یا آن را درمان کرد؟ « کلید سلامت بیشتر در دوران پیری و عمر طولانی، کاهش التهابات مزمن است. البته وقتی بدن در معرض میکروب‌‌‏های بیماری‌زا قرار می‌گیرد، التهاب حاد از خود نشان می‌دهد که طبیعی است. » راه بدست آوردن این کلید چیست؟ مواد مغذی. غذاهایی که می‌خوریم، احتمالا قوی‌‌‏ترین وانعطاف‌‌‏پذیرترین ابزار برای سالم پیرشدن هستند…

در اولین مقاله مروری که تاکنون منتشرشده است و به‌‌‏طورسیستماتیک ارتباط بین الگوهای رژیم غذایی و نشانگرهای بیولوژیکیِ التهاب را بررسی می‌کند، اشاره شده که تقریبا همه « الگوهای تغذیه‌ای غربی »، که پایه‌شان مواد گوشتی است، رابطه مستقیمی با التهاب دارند. درمقابل، « الگوهای تغذیه‌ای سالم » که عمدتا مبتنی برمیوه و سبزیجات بودند، رابطه معکوسی با التهاب داشتند. به‌‌‏بیان دیگر، مصرف بیشتر غذاهای گیاهی، یعنی احتمال کمتر بروز التهاب.

دلیل اینکه مصرف گوشت با التهاب مرتبط است، احتمالا به‌‌‏علت پروتئین و چربی حیوانی است. محققان دریافتند که « مصرف بیشتر پروتئین حیوانی-مخصوصا گوشت قرمز- باعث می‌شود میزان ترکیبات التهاب‌‌‏زا، در خون بالغینِ چاق، بیشتر شود… »؛ ازطرفی چاقی باعث افزایش خطر ابتلا به بسیاری از سرطان‌ها می‌شود، که احتمالا به‌‌‏دلیل التهاب مرتبط با چاقی است. زیرا دراین‌‌‏حالت، ترکیبات التهاب‌‌‏زایی به‌‌‏نام « پروستاگلاندین‌‌‏ها »، باعث می‌‌‏شوند که عملکرد طبیعی سلول‌‌‏های بدن تحت‌‌‏تاثیر قرار گیرند.

چه عواملی باعث بالارفتن سطح این ترکیبات التهاب‌‌‏زا می‌شوند؟ عواملی مثل : ۱- سیگار کشیدن، ۲- رژیم‌‌‏های غذایی سرشار از چربی‌ اشباع شده « مثل چربی‌‌‏های حیوانی »، و۳- چاقی.

چرا خوردن چربی‌‌‏های اشباع شده باعث تولید پروستاگلاندین‌‌‏ها می‌شوند؟ زیرا چربی‌های حیوانی حاوی اسید آراشیدونیک هستند و بدن ما، اسید آراشیدونیک را برای ساخت ترکیبات التهابی مانند پروستاگلاندین استفاده می‌کند. این ترکیبات التهابی می‌‌‏توانند رشد سرطان سینه را تحریک کنند و همچنین در ابتلا به سرطان روده، سرطان ریه و سرطان سر و گردن نقش مهمی را ایفا می کنند.

درمقابل، تمامی غذاهای گیاهی، اثرات ضدِ التهابی دارند. هرچند این اثرات در برخی از گیاهان بیشتر است، زیرا آنتی‌‌‏اکسیدان بالایی دارند، مثل : انواع توت‌ها و سبزیجات برگ سبز تیره؛ و نشان داده شده است افرادی‌‌‏که پنج بار در روز، این دسته از میوه و سبزیجات را استفاده می‌‌‏کنند، نسبت به کسانی‌‌‏که پنج بار در روز، سایرغذاهای گیاهی با آنتی‌‌‏اکسیدانِ کمتر –مثل موز و کاهو- را مصرف می‌‌‏کنند، مشخصا التهابات سیستماتیک واختلالات کبدی کمتری دارند.