دیابت قندی چیست | هر آن چیزی که باید درباره دیابت قندی بدانیم

دیابت قندی نوعی بیماری است که در آن بدن انسان با کمبود انسولین یا مقاومت نسبت به تولید انسولین مواجه میشود.

انسولین چیست و چه میکند ؟

انسولین هورمونی است که باعث تنظیم یا کنترل میزان قند خون در بدن می گردد. وقتی قند خون در اثر خوردن مواد و غذاهای حاوی کربوهیدرات افزایش پیدا می کند، ترشح انسولین باعث میشود تا قند اضافی (گلوکز) در کبد و یا ماهیچه ها به صورت نوعی دیگر از قند مفید ذخیره شود. این قند مفید به گلیکوژن معروف است.

در صورتی که برای چند ساعت مواد غذایی به بدن وارد نشود قند خون کاهش میابد و احساس ضعف به فرد دست میدهد. در این حالت قند خون ذخیره شده در ماهیچه ها که گلیکوژن نام دارد، دوباره تبدیل به قند (گلوکز) میگردد.

به دنبال کاهش سطح انسولین در بدن پروتئین ها در کبد شکسته شده و تبدیل به قند( گلوکز) میشوند. کمبود انسولین در هنگام فقدان غذا منجر به شکسته شدن چربی ها و تبدیل آنها به انرژی میشود.

در دیابت قندی چه اتفاقی می افتد ؟

از آنجا که انسولین در غده فوق کلیه (پانکراس) ساخته میشود، هرگونه اشکال در عملکرد این غده و کمبود انسولین و یا مقاومت نسبت به تولید انسولین باعث ایجاد اثرات وسیعی و مخربی در بدن میگردد.

کمبود انسولین در بدن باعث می شود چربی ها و پروتئین ها و قند مفید در ماهیچه ها تبدیل به گلوکز شود و از آنجا که این قند بدون حضور انسولین مورد استفاده قرار نمیگیرد سطح قند (قند های بدون انسولین) در خون افزایش یافته و باعث پر ادراری و پر نوشی (مصرف آب بیش از اندازه) می گردد.

وجود قند در ادرار باعث ایجاد خستگی و کاهش وزن میشود و همچنین موجب پیدایش عفونت های ادراری با منشاء مخمری میگردد. این مسئله با تورم دستگاه تناسلی خارجی و افزایش قند خون همراه است. از دیگر اثرات مخرب آن میتوان به التهاب و تورم عدسی چشم و تاری در دید اشاره نمود.

علائم دیابت

  • لاغر شدن ماهیچه های بدن و لاغری عمومی بدن فرد مبتلا .
  • پر ادراری، پر نوشی و شب ادراری
  • خستگی و ضعف دائم
  • اگر در زمان ناشتا بودن فرد قند خون بالاتر یا مساوی عدد ۲۰۰ باشد. ( ناشتا بودن به معنی غذا نخوردن فرد طی هشت ساعت گذشته است ).
  • تار بودن دید و گزگز کردن دست و پا
  • التهاب دستگاه تناسلی و عفونت ادراری

انواع دیابت

۱ – دیابت نوع یک یا وابسته به انسولین

در این نوع دیابت بدن قادر به تولید انسولین کافی نیست و قند موجود در غذا که وارد بدن میشود، نمیتواند در سلول ذخیره گردد و در رگها باقی میماند.

نکته : قندی که وارد سلولها میگردد باعث ایجاد انرژی میشود .

این نوع دیابت وابسته به انسولین است و در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد، ولی در کودکان و نوجوانان شایعتر است.

تشخیص سریع و به موقع این بیماری میتواند از عوارض و مشکلات آتی آن مثل نابینایی، مشکلات قلبی و نارسایی کلیه جلوگیری کند.

بیماران مبتلا به دیابت نوع یک، علاوه بر انسولین به ورزش منظم و رژیم غذایی کامل نیز احتیاج دارند.

علائم شروع دیابت نوع یک :

  • تکرر ادرار ( پرادراری )
  • پر نوشی ( تمایل به خوردن آب زیاد )
  • تشنگی و خشکی دهان به شکل غیر طبیعی
  • خستگی مفرط یا کمبود انرژی در بدن
  • خشکی و خارش پوست
  • سوزن سوزن شدن اندام هایی مانند انگشتان دست و پا

۲ – دیابت نوع دو یا غیر وابسته به انسولین

در دیابت نوع دو اختلال در سوخت و ساز بدن رخ میدهد و عامل اصلی بالا بودن مقدار قند در خون، که به دلیل دلیل کمبود نسبی انسولین در بدن رخ میدهد. به این نوع دیابت، دیابت شیرین و یا دیابت غیر وابسته به انسولین گفته میشود.

از نشانه های کلاسیک و بارز این بیماری میتوان به احساس گرسنگی مفرط، احساس تشنگی دائم، و تکرر ادرار اشاره نمود.

طبق آمار سازمان جهانی بهداشت در حدود ۹۰ درصد از مبتلایان به بیماری دیابت، به دیابت نوع ۲ دچار هستند و ۱۰ درصد دیگر به دیابت نوع یک و دیابت دوره بارداری مبتلا میباشند.

عوامل ابتلا به دیابت نوع ۲

چاقی، دلیل عمده ابتلا به دیابت نوع ۲ میباشد و افراد چاق به لحاظ ژنتیکی مستعد این بیماری هستند.
عامل دو کم تحرکی و عدم فعالیت در طول روز است که به سبک زنگی و شغل افراد بستگی دارد.
عامل سوم داشتن فشار و چربی خون بالاست.

در شروع بیماری میتوان با افزایش تحرکت و انجام حرکات ورزشی و همچنین اصلاح رژیم غذایی به کمک پزشک متخصص، این بیماری را کنترل و درمان کرد.

اگر سطح قند خون با این روش پایین نیاید ممکن است بیمار مجبور به استفاده از دارو زیر نظر پزشک باشد.

۳ – دیابت نوع سوم ( دیابت در زمان بارداری )

به شرایطی گفته میشود که افزایش قند خون برای اولین بار طی دوران بارداری دیده میشود و قبل از آن بیمار هیچگونه سابقه ای از این بیماری ندارد.

در ۴ درصد از حاملگی ها، امکان ابتلا به دیابت قندی وجود دارد. علت دقیق دیابت قندی در دوران بارداری هنوز مشخص نیست.

اگر نتایج آزمایش قند خون بیمار، بیش از دوبار بالاتر از عدد ۱۲۰ باشد، میتوان نتیجه گرفت که بیمار مبتلا دیابت است که معمولا بین هفته های ۲۴ تا ۲۸ بارداری اتفاق میافتد.

در طی سه ماهه سوم بارداری، تغییرات هورمونی، زنان باردار را در خطر ابتلا به دیابت قرار میدهد و افزایش قند خون از طریق بند ناف به جفت و جنین منتقل میگردد.

این خطر وجود دارد که نوزاد در رحم مادر دچار دیابت گردد. نوع دیابتی که به نوزاد منتقل میگردد همان دیابت نوع یک است.

عوارض دیابت بارداری

این بیماری در صورت انتقال به جنین بر روی رشد و نمو آن اثر نامطلوبی بر جای میگذارد . در اوایل بارداری، دیابت مادر میتواند منجر به بروز نقص های مادرزادی و افزایش خطر سقط جنین گردد.

در طی سه ماهه دوم و سوم، دیابت مادر میتواند منجر به تغذیه و رشد بیش از حد کودک گردد، که خود این موضوع، خطر زایمان های سخت و پردرد را افزایش میدهد.

برای به دنیا آوردن نوزادان درشت، مادر باید سزارین شود. ضمن اینکه خطر کمبود اکسیژن در برای مغز جنین نیز وجود دارد.

عوامل زیر خطر ابتلا به دیابت در دوران بارداری را افزایش میدهند

  • داشتن اضافه وزن قبل از بارداری
  • وجود قند در ادرار قبل از بارداری و در حین بارداری
  • داشتن سابقه خانوادگی در ابتلا به دیابت
  • سابقه تولد نوزاد بیش از ۴ کیلو در گذشته
  • سابقه ابتلا به دیابت برداری در طی بارداری های گذشته

نکته : به منظور غربالگری دیابت، آزمایشی به نام (تست تحمل گلوکز خوراکی) انجام خواهد گرفت که توسط پزشک درخواست میگردد.

پیشگیری از دیابت در دوران بارداری

این بیماری در اکثر موارد پس از زایمان فروکش میکند اما باید از خوردن مواد شیرین خودداری شود. بیمار باید غذای روزانه را در وعده های کوچک و متعدد مصرف کند. مقدار کافی میوه، سبزی تازه و غلات کامل میتواند رژیم غذایی مناسبی باشد.

نکته : این را بدانید که هر ۱۰ گرم افزایش مصرف فیبر در روز ۲۶ درصد شانس ابتلا به دیابت حاملگی راکاهش میدهد. نکته ی آخر اینکه ورزش روزانه و منظم را فراموش نکنید.

انواع درمان دیابت

اصلاح رژیم غذایی در درمان دیابت قندی دارای اهمیت ویژه ای است. مصرف ۳ وعده غذا در کسانی که تحت درمان با داروهای خوراکی هستند کافی است و برای افرادی که تحت درمان با انسولین هستند بهتر است میان وعده غذایی نیز مصرف کنند.

مواد غذایی نظیر شیرینی و شکلات به سرعت جذب خون شده و میزان قند خون را بالا می برند به همین دلیل بهتر است با یک وعده غذایی فیبردار مصرف شوند چرا که مواد فیبردار باعث کند شدن جذب مواد قندی می گردند.

مبتلایان به دیابت قندی باید از خوردن نوشیدنی های شیرین مانند کولاها، شربت و چای شیرین اجتناب کنند. برای شیرین کردن غذا حتما باید از شیرین کننده های مصنوعی که به شکل آب نبات یا شکر های مخصوص طراحی شده اند استفاده شود.

توصیه میشود که افراد دیابتی مانند افراد معمولی از فیبر استفاده کنند. نان، آرد، ماکارونی، برنج دودی، نخود، لوبیا، عدس، جو، و میوه ها منابع خوبی برای فیبر هستند. میزان فیبر مصرفی مورد نیاز در بدن ۳۰ گرم در روز است.

افراد دیابتی بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به بیماری های ایسکمیک عروق قلب هستند.( ایسکمیک به معنی گرفتگی و تنگی رگها است ).

منابع چربی که باعث گرفتگی عروق قلب میشوند عبارتند از گوشت قرمز، روغن جامد، کره، پنیر، عصاره گوشت، روغن غلات، روغن ماهی.

نکات

برخلاف باور عمومی غذاهای حاوی کلسترول مانند تخم مرغ اثر کمی روی سطح کلسترول خون دارند .

محدودیت مصرف پروتئین در افراد دیابتی لزوم بیشتری دارد بدلیل اینکه باعث حفظ سلامت کلیه ها در این افراد میگردد. (میزان پروتئین دریافتی در روز ۱۲% از کل غذای مصرفی است )

بطور خلاصه :

رژیم غذایی باید پاسخگوی نیاز هر فرد باشد و بسته به وزن، شغل، گروه سنی و شرایط اقتصادی متغیر است.

تمام بیماران باید توسط متخصص تغذیه ویزیت شوند.

BMI ( شاخص توده بدنی ) باید بین ۲۰ تا ۲۵ باشد.

وعده های غذایی به صورت منظم مصرف شوند.

۳ یا ۴ برش میوه باید هر روز مصرف شود.

مصرف نمک باید به مقدار قابل توجهی کاهش یابد

مصرف سبزی و سالاد به مقدار زیاد میتواند مفید باشد.

از خوردن غذاهای مخصوص بیماران دیابتی به مقدار زیاد، اجتناب گردد.

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *